Auteur: Vincent van den Bergen
Dossier: Klimaatadaptatie – Vluchten kan niet meer
Editors: Vincent van den Bergen en Rob Schoonman
Urgentie in een keten van effecten
Overstromingen, perioden van droogte, hittegolven en branden teisteren grote delen van de wereld. De wijze waarop hiermee wordt omgegaan vertoont fundamentele tekortkomingen. Door schade aan zoetwatervoorraden komen gemeenschappen, in het bijzonder de armen, in de verdrukking. Dit heeft vergaande gevolgen voor de economische, sociale en politieke stabiliteit van landen en regio’s. De huidige, niet eerder voorgekomen, combinatie van extreme omstandigheden, gaat het vermogen van beleidsmakers tot adequaat handelen te boven. Crises door een vicieuze cascade aan effecten. Alarmerende voorbeelden zien we overal in de keten: klimaatverandering -> watertekort -> voedselproblematiek-> migratie stromen naar de steden-> instabiliteit en politieke onrust -> verdere aantasting milieu (ecocide). En oorlog verhoogt verder de druk op alle elementen in de keten.
Marginale ingrepen zoals restricties op watergebruik helpen niet waar het systeem als geheel niet is voorbereid op een wereld met ingrijpende milieu veranderingen, zoals de klimaatcrisis. Lange tijd hebben regeringen de ogen gesloten voor het falen van marktmechanismen bij het omgaan met publieke belangen. Tot een integrale missie, publiek met privaat, met oog voor de grote uitdagingen in uitvoering en financiering is het zelden gekomen.
Het werd dan ook hoog tijd, na 50 jaar en twee generaties met versnipperde aandacht, de geesten flink wakker te schudden met een grote VN Waterconferentie. Hoogste tijd om als internationale gemeenschap een omslagpunt te creëren en de grote uitdagingen tegemoet te treden.
Het VN-besluit
De Algemene Vergadering van de VN heeft in haar resolutie 73/226 besloten om van 22 tot 24 maart 2023 in New York deze conferentie bijeen te roepen voor de ‘Midterm Comprehensive Review of the Implementation of the Objectives of the International Decade for Action 2018-2028’.Centraal staat duurzame ontwikkeling en beheer van watervoorraden: geïntegreerde aanpak van sociale, economische en milieudoelstellingen. Er wordt ingezet op de uitvoering en bevordering van programma’s en projecten, concrete afspraken over samenwerking en partnerschappen. Het resultaat van de review krijgt zijn beslag in het politieke forum op hoog VN-niveau over duurzame ontwikkeling (HLPF) in juli 2023. https://nywaterweek.com
De rol van Nederland
Nederland is samen met Tadzjikistan voorzitter van de conferentie in maart 2023 in NYC. De voorbereiding is in handen van het Nederlandse team onder leiding van Nathalie Olijslager-Jaarsma (Programma directeur UN Water Conference) en Henk Ovink (Watergezant). Als Special Envoy for International Water Affairs for The Kingdom of the Netherlands is Henk de vliegende Hollander voor het proces naar maart 2023. Met de voorbereiding in volle gang en nog maar enkele maanden te gaan, reist Henk de wereld af. Ondanks deze bedrijvigheid lukt het om hen samen in Den Haag te treffen voor een kort interview. Het team richt zich met tomeloze energie op waterdiplomatie voor het creëren van bewustwording, stimuleren van voorbereiding op uitdagingen als klimaatverandering om zodoende een impuls te geven aan innovaties en beter beheer, planvorming, uitvoering en financiering.
Als motief voor de conferentie is onder “Urgentie” gesteld: https://sdgs.un.org
“Water is connected to all the Sustainable Development Goals and other internationally agreed goals, including the Paris Agreement on climate change, the Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015-2030 and the Aichi Biodiversity Targets among others. Water can play a crucial role in achieving the goals, together with sustainable development in every economy in its three dimensions. The COVOD-19 pandemic has demonstrated the critical importance of sanitation, hygiene an adequate access to clean water for preventing and containing diseases. Considering the cross-cutting nature of water, there is a need for relevant decision-making and policy making to move away from a siloed approach”.
Nathalie schetst bevlogen de uitdaging voor haar team die achter een slogan als Water=Life schuilgaat. ‘Water is van belang voor alle Sustainable Development Goals, maar was niettemin lang een stiefkindje in de VN. Bij belangrijke afspraken over klimaat, biodiversiteit, gezondheid, rampenbestrijding kun je in feite niet om water heen, maar afspraken en acties zijn daarbij niet expliciet tot water gremia gericht. Daardoor ontbreekt vaak actieve follow-up. Ook de VN is het werken in kokers niet vreemd. Het momentum in 2023 zal dan ook worden benut om de rol van water in relevante fora expliciet te laten terugkomen. Waterconferentie 2023 wordt niet een lange onderhandeling met als uitkomst een tekst, zoals bij klimaat. Deze VN 2023 Waterconferentie heeft als output de Wateractie agenda vol concrete programma’s en projecten waarvan de implementatie gevolgd kan en zal worden’.
Henk overlegt in de wereld met landen, in multilaterale en regionale fora en met de internationale financiële instellingen. Hij benadrukt het belang van afspraken in en tussen landen. De concrete afspraken die zo tot stand komen moeten vóór de conferentie zijn afgerond en worden in maart 2023 politiek afgehamerd.
De projecten zijn ondergebracht in vijf thema’s of “mandjes” zoals Nathalie ze noemt. Eén heel belangrijke daarbij is het mandje Klimaatadaptatie.
Ook hier een citaat uit de opmaat naar de conferentie:
‘Water related disasters have intensified owing to climate change. Nine out of ten disasters triggered by natural hazards during the past decade were related to water. Water-related disaster deaths have more than doubled in the past 10 years. Over 90 per cent of disaster-affected people were affected by water related disasters that also accounted for nearly 95 per cent of infrastructure loss and damage. There is a close nexus between the climate emergency and water related disasters. Floods, droughts and storms have caused most of the human and economic impact of all disasters combined. Furthermore, over 733 million, or 10 percent , of the global population reside in countries with high or critical levels of water stress’.
en
‘Furthermore, during this period (2001-2018) the total numer of deaths caused just by floods and droughts exceeded 166.000, affected over three billion people and caused almost $700 billion in economic damage’.
En zoals eerder geschetst neemt het aantal rampen toe als gevolg van klimaatverandering. Nathalie noemt het recente voorbeeld van Pakistan: ‘doorgaans is droogte daar het probleem, maar onverwacht stond kortgeleden 30% van Pakistan onder water. Wat nog steeds ontbreekt is de integrale aandacht voor water in al zijn facetten; er is een gebrek aan planvorming en slechte voorbereiding op wat zich kan voordoen op de vele terreinen waar water cruciaal is, zoals veiligheid, voedselvoorziening, gezondheid, elektriciteit voorziening, transport etc. Uiteraard gaat het bij klimaatverandering om meer dan water, maar water moet naast als oorzaak ook gezien gaan worden als de sleutel tot oplossingen’.
Andere voorbeelden zijn 4 jaar droogte in Oost-Afrika, hittegolf in China waardoor de rijst oogst ernstig is bedreigd, overstromingen en droogte in India waardoor ook daar de voedselsituatie onder druk staat, het smelten van het ijs op het Tibetaans plateau en het aantasten van bossen waardoor de waterkringloop wordt verstoord. En ga zo maar door.
En Henk vult aan ‘water wordt nog steeds onderschat en misbruikt met desastreuze gevolgen voor natuur, de meest kwetsbaren in de samenleving en onze economie. Vorig jaar in Europa bijna 200 doden door de overstroming, een aantal slachtoffers dat Bangladesh de laatste jaren niet heeft gehad. Wanneer je naar het brede plaatje kijkt zie je hoe ook onze economie en planning nog niet voldoende is aangepast: “ontworpen in het verleden, de uitdaging blijft het oog voor de toekomst”. In het systeem van planning en economie willen wij de noodzakelijke verandering teweegbrengen’. Een aantal voorbeelden van hoe dit kan worden aangepakt is al te vinden op de site www.worldwateratlas.org.
Bij de voorbereiding zijn veel instituties en partijen betrokken, internationaal, Europees en in Nederland. Binnen Nederland wordt nauw samengewerkt met onder andere het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), Deltares en het Global Center on Adaptation in Rotterdam (GCA). Informatie wordt gedeeld via websites als www.deltasandcoasts.net en https://themasites.pbl.nl/future-water-challenges/.
De uitdaging voor maart 2023
Diverse organisaties doen al ontzettend veel, ieder op zijn manier. Om versnippering te verminderen en samenwerking te bevorderen is leiderschap nodig op landen niveau. Op de VN-conferentie moet het alles doorsnijdende belang van water worden erkend en de rol van dit bindende element worden verankerd met betere management afspraken. De afspraken vormen een ijkpunt, maar zeker geen eindpunt. Na de conferentie mag de aandacht niet weg ebben.
Aldus wordt 2023 een bijzonder jaar, de conferentie als mijlpaal.
Voor Henk Ovink, sinds 2015 Nederlands watergezant zit het er daarna op. In april neemt hij na acht jaar afscheid van deze functie. Er is hem alles aan gelegen de afspraken hard te maken. De conferentie eindigt wat Henk en het team betreft niet met een “punt”, maar een “komma”.
Nathalie Olijslager-Jaarsma has worked for 25 years for the government of the Netherlands, in different positions and as a diplomat in South Africa, Hungary and the USA. She is particularly experienced in connecting different fields of experience and knowledge and bringing people from these different fields together, for example development cooperation and trade, NGO’s and the private sector. Her passion and main compass is to look how developments can in the longer run remain sustainable, how ecological, political and economic systems can be changed to prevent new crises. Specific topics where she left her mark are: drinking water in South Africa, sustaining supply chains of multinationals to improve the situation of small scale farmers, mines etc, making the voice of refugees better heard and understood.
Nathalie has 10 years of management experience, her style of leadership is inclusive and communicative. She has been the driving force behind (cultural) changes and is characterized as a ‘compassionate manager’. She is commended for her way to bring difficult issues up for discussion, as well as for the engaging way she moderates events and gives lectures, getting attendees to participate.
Currently, Nathalie is the program director for the 2023 UN Waterconference.
Henk Ovink, Special Envoy for International Water Affairs, Kingdom of The Netherlands, Sherpa for the UN 2023 Water Conference
Henk Ovink was appointed in 2015 by the Dutch Cabinet as the first Special Envoy for International Water Affairs. As the Ambassador for Water, he is responsible for advocating water awareness around the world, building institutional capacity and coalitions amongst governments, multilateral organizations, private sector and NGO’s, and initiating innovate approaches to address the world’s stressing needs on water. “Worldwide, water is the number one global risk, the connecting challenge across the 2030 Agenda for Sustainable Development and our best opportunity for inclusive and comprehensive action!”
Ovink is also Sherpa for the UN 2023 Water Conference and leads the government of the Netherlands as co-host of the conference.
Henk Ovink served on President Obama’s Hurricane Sandy Rebuilding Task Force where he led the long term innovation, resilience and rebuilding efforts. He developed and led the ‘Rebuild by Design’ competition and initiated the National Disaster Resilience Competition. Before joining the Task Force Ovink was both Acting Director General of Spatial Planning and Water Affairs and Director National Spatial Planning for the Netherlands.
Henk teaches at Harvard GSD, the London School of Economics and the University of Groningen.
His book – written together with Jelte Boeijenga – “Too Big. Rebuild by Design: A Transformative Approach to Climate Change” explores his climate and water work for the Obama Administration.
In January 2018 Henk Ovink was awarded for his ‘transformative global water work’ an honorary membership from the Royal Instítute of Engineers of the Netherlands. At the World Urban Forum in February 2020 Henk was awarded the IHS Urban Professional Award 2020.
Vincent van den Bergen is auteur van dit artikel, en tevens gasthoofdredacteur van het VN Forum dossier ‘Klimaatadaptatie: Vluchten kan niet meer’. Vincent van den Bergengaf onder meer leiding aan mondiaal milieubeleid, waaronder klimaatbeleid bij het ministerie van VROM, later het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
