Onderwijs is geen luxeproduct
PEDRO DE BRUYCKERE (PROFESSIONAL)
SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOAL 4:
Verzeker gelijke toegang tot kwaliteitsvol onderwijs en bevorder levenslang leren voor iedereen
http://www.unric.org/nl/sdg-4
Als in 2015 9 van de kinderen in ontwikkelende landen toegang tot basisonderwijs hebben, dan is dat goed en slecht nieuws. De vooruitgang is mooi, 25 jaar geleden was dit 83, maar het betekent dat nog niet elk kind toegang heeft. Deze millenniumdoelstelling werd aldus (nog) niet gehaald.
Er zijn tal van fantastische initiatieven. Zelf hou ik zo bijvoorbeeld erg van het werk van Arnoud Raskin en zijn Mobile Schools, mobiele scholen specifiek ontworpen om les te geven aan straatkinderen. Maar er is nog veel werk aan de winkel, zeker omdat het niet enkel kan en mag gaan over simpelweg toegang tot onderwijs. Gilmore en Pine beschreven in 2007 hoe in de commerciële wereld eerst toegang tot grondstoffen belangrijk was en hoe daarna kwaliteit centraal kwam te staan. Een gelijkaardige evolutie zie je ook in onderwijs. De eerste behoefte is toegang tot onderwijs, daarna komt kwalitatief onderwijs centraal te staan.
Het zou echter fout zijn om te denken dat we eerst toegang moeten regelen voor elk kind voordat we de stap naar een focus op kwaliteit zouden moeten zetten. Een fout die gelukkig zelden gemaakt wordt. Probleem is echter dat we hier leerkrachten voor nodig hebben, zeer moeilijk in tijden waarin het lerarentekort een wereldwijd probleem is. Het betekent ook dat we leerkrachten en scholen wereldwijd moeten ondersteunen bij het didactisch verbeteren en verfijnen van hoe men les geeft.
Soms lijken we in het Westen een dubbele houding te hebben tegenover school en onderwijs. Nu er steeds meer hogeropgeleiden zijn, lijkt bij hen steeds vaker vragen te ontstaan bij onderwijs. Het vertrouwen in de eigen school is meestal nog groot, maar in veel landen, waaronder Nederland, is het geloof in ‘het onderwijs’ als instelling dalend of laag. Het vertrouwen in de eigen school krijgt al snel een deuk als de school tegen onze eigen mening ingaat als het over ons eigen kind gaat. Ondertussen wint ook in Nederland de ‘bijlesindustrie’ net als in veel ontwikkelde landen steeds meer aan populariteit en kan zo potentieel een verborgen ‘golf van ontdemocratisering’ vormen. Het zijn bewegingen die haaks staan op de gelijke kansen en inclusieve samenleving waar de Verenigde Naties voor staan.
Naast het blijvend ondersteunen van de positieve evoluties in de rest van de wereld, lijkt het me aangewezen om ook in Nederland niet blind te zijn voor deze uitdagingen dichter bij huis. Een nobelprijswinnares als Malala Yousafzai helpt ons herinneren dat onderwijs zeker geen luxeproduct is, noch daar, noch hier. Onderwijs is geen luxeproduct zolang niet iedereen toegang heeft tot onderwijs, zolang je achtergrond en niet je talent ook in Nederland een invloed heeft op waar je terechtkomt – denk daarbij aan het recente rapport van het CBS over oriëntatie in het Nederlandse onderwijs – of zolang er nog steeds te veel dropouts zijn. Het is misschien een utopie te denken dat we ooit een samenleving zullen bereiken waar dergelijke problemen compleet uit onze wereld gebannen zijn. Maar nu Utopia 500 jaar geleden in Leuven werd gedrukt, weet ik 1 ding zeker: utopieën zijn handig en belangrijk: ze doen ons vooruitgaan.
Pedagoog en onderzoeker aan de Arteveldehogeschool in Gent.
Co-auteur van o.a. Jongens zijn Slimmer dan Meisjes (over mythes in onderwijs) en
Ik was 10 in 2105.
Blogger in het Nederlands op xyofeinstein.be en in het Engels op theeconomyofmeaning.com.