Meer met minder
LISANNE ADDINK-DÖLLE (YOUNG PROFESSIONAL)
SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOAL 12:
Verzeker duurzame consumptie- en productiepatronen
http://www.unric.org/nl/sdg-12
“Denk je eens in, vroeger – of eigenlijk zelfs tot een jaar of 10 geleden nog – zag men een koffieboon slechts als middel om warm water een smaakje te geven. Even malen, heet water erover voor een bakje troost en hop, daar ging de drap alweer in de prullenbak op weg naar de verbrandingsoven. Ga toch eens na. Hoeveel kilo’s zwart koffie-goud zijn er wel niet in de prullenbak beland in al die jaren. Gelukkig weten we intussen beter. Het is vandaag de dag toch ondenkbaar, dat we uit zo’n waardevolle materiaalstroom alleen maar een kopje koffie zouden extraheren!“
Mijn naam is Lisanne Addink-Dölle. Gepassioneerd ondernemer die zich inzet om waarde te halen uit waardeloze zaken. Nou ja, waardeloos? In zijn oorspronkelijke context misschien. Maar wat als je dit materiaal in een nieuwe context plaatst of een nieuwe vorm geeft? Wat als je door de huidige functie heen kunt kijken en de onzichtbare waarde zichtbaar weet te maken? Dan versta je de kunst van het ‘upcyclen’ en ben je in staat om materiaal keer op keer een nieuw leven te schenken.
Precies hier ligt in mijn ogen de basis van duurzame consumptie en productie. Het gaat om de manier waarop we naar producten en hun levensloop kijken. Een lineaire levensloop waarin we grondstof uit de aarde onttrekken, deze vervormen tot producten die kortstondig worden gebruikt om deze vervolgens weer door een vlammenzee te laten afbreken tot CO2 en fijnstof, is achterhaald. De meesten van ons zijn intussen tot inzicht gekomen dat deze aanpak leidt tot mondiale zelfmoord. Maar belangrijker nog, we zien ook steeds vaker in dat we creatief en slim genoeg zijn om het anders te doen. Want het kan anders! En die andere, circulaire aanpak is niet alleen maar minder, minder, minder, die is vaak juist inspirerend, verrijkend en leuk.
Ik ben ervan overtuigd dat een circulaire aanpak in 2030 de standaard zal zijn geworden. Dit begint met het zorgvuldig winnen van grondstoffen die steeds vaker hernieuwbaar zullen zijn, zodat we die naar hartenlust en met een goed gevoel kunnen oogsten. Eigenaarschap van materiaal wordt een privilege en zodoende worden steeds meer producten vervangen voor diensten. Een lampenproducent blijft eigenaar van zijn lampen omdat hij de waarde van zijn grondstof koestert. Zodoende verkoopt hij alleen het licht aan zijn klanten en niet zijn materialen. De verwerking van grondstof naar product gebeurt met steeds meer zorg. Het is tenslotte in het belang van deze producent om een degelijk product te maken waar hij zo lang mogelijk licht uit kan ‘oogsten’ om aan zijn gebruiker te verkopen. De extra zorg die hij aan een goed product besteedt, betaalt zich terug door een lange levensduur van het product waar de lampenproducent – in tegenstelling tot vroeger – zelf het meeste baat bij heeft.
Het samenvoegen van verschillende materialen tot onlosmakelijke hybriden wordt in 2030 verboden als zij niet keer op keer in deze zelfde samenstelling van nut kunnen zijn. Plastics verbinden we zodoende niet aan papier, want beide materialen zijn voorbestemd om in hun volgende leven weer iets van plastic of papier te worden. Er wordt simpelweg beter nagedacht over de hele materiaalketen. Ben je net als ik opgeleid tot ontwerper, dan is het ondenkbaar dat je anno 2030 nog producten ontwikkelt waarbij je slechts nagedacht is over hun éérste leven.
Eigenlijk vullen wij op dit moment met ons upcycle bureau VerdraaidGoed het gat dat ontstaat als de ontwerper niet goed heeft nagedacht over het leven na het eerste gebruik. We maken de vergeten zaken van de oorspronkelijke ontwerper goed door achteraf na te denken over de hoe we het materiaal weer een tweede leven kunnen geven. Ons werk is ‘levensverlengend’. Wij zorgen ervoor dat materiaal nog een ronde langer mee gaat en voorkomen zo dat er onnodig nieuw materiaal gewonnen wordt om dit 2e-leven-product van te maken.
Zo dringen we met ons Beat the Bag project bijvoorbeeld het gebruik van eenmalig plastic terug. Dit doen we door van gebruikte banners, vlaggen, spandoeken en ander reclamemateriaal herbruikbare tassen te naaien. Aangezien we dit ‘afvalmateriaal’ door mensen met een beperking laten verwerken, verkleinen we afvalberg, besparen we grondstof én creëren we sociale, lokale werkgelegenheid. Zo naaien we voor kledingketen WE Fashion shopper-tassen gemaakt van hun eigen etalagedoeken. Een mooiere grondstof is er niet!
De 1.000 tassen die op deze manier maandelijks ‘van de band’ rollen zijn allemaal uniek. En zeg nou zelf, een tas die net zo bijzonder is al jijzelf wordt toch meer gewaardeerd dan een 13-in-dozijn-fabrieks-variant.
Wij zien het als mooie uitdaging om in de eerste plaats te voorkomen dat afval afval wordt. Onze PiXi software is daar een mooie illustratie van. Met deze software is het mogelijk om op een festival de bezoekers met zijn smartphone een ‘pixel’ te laten kiezen uit de aankleding van het event. Denk aan een spandoek met je favoriete band, product of voetbalclub er op. Heeft de laatste beat geklonken dan gaat het spandoek niet de prullenbak in, maar gaat deze grondstof direct naar onze naaiateliers om er tassen van te naaien die de festivalbezoeker vervolgens krijgt thuisgestuurd. De stap ‘afval’ is hier volledig overgeslagen.
Als we vanaf nu allemaal zo naar onze materiaalstromen zouden gaan kijken en een materiaal breder en langer verwaarden, verandert er al een hoop in de wereld van consumeren en produceren.
Echt mooi wordt het natuurlijk pas als we niet alleen levensverlengend, maar levens-veranderend kunnen zijn. Ter inspiratie vertel ik graag meer over Coffee Based. Met dit project staan we aan de vooravond van zo’n verandering. Zoals de introductietekst laat zien ben ik ervan overtuigd dat we onszelf in 2030 voor gek verklaren dat we alleen maar zo’n bakje smaakwater wisten te halen uit een koffieboon. Nog geen 2 van de boon maak je hiermee nuttig alvorens hem te verbranden en zijn CO2 weer de vrije loop te laten. In 2030 bezitten we de kennis om deze boon veel breder te verwaarden: van kleurstof en geurvreter tot medicijn en bioplastic. Allemaal zijn ze te maken van de nu nog onderschatte grondstof koffiedik. Ik zal je vertellen; dat kopje koffie wordt straks ‘bijzaak’.
Mijn droom is dan ook, dat we in 2030 allemaal de kunst van het ‘meer en beter doen met minder’ zullen verstaan zoals ook in de omschrijving van SDG 12 zo mooi wordt gezegd. Dan gaan we met elkaar een prachtige duurzame-productie-en-consumptie-toekomst tegemoet. Let’s go!
MSc Design for Interaction, TU Delft.
Oprichter VerdraaidGoed/Upcycle Broedplaats, dat herbruikbare producten maakt van afval, in samenwerking met sociale werkplaatsen.
Genoteerd in de Duurzame Jonge 100.
https://verdraaidgoed.nl/