Auteur: Marga Martens
Dossier: Nederland en de VN Veiligheidsraad
De VN-Veiligheidsraad is – als hoofdorgaan van de VN – na de Tweede Wereldoorlog in het leven geroepen met als primaire verantwoordelijkheid de internationale vrede en veiligheid te handhaven. Hoe heeft de VN-Veiligheidsraad sindsdien gefunctioneerd en wat zijn de uitdagingen in dit proces, mede vanuit een Nederlands perspectief?
In dit VN Forum themanummer wordt onder meer de relatie belicht tussen de Veiligheidsraad en Nederland: de Nederlandse kandidatuur voor de VN-Veiligheidsraad 2017-2018; interventies door de VN-Veiligheidsraad in 1999 inzake Kosovo en Oost-Timor waarbij Nederland een belangrijke rol speelde; de relatie tussen de Veiligheidsraad en het Internationaal Strafhof; en de rechterlijke toetsing van Veiligheidsraadbesluiten.
Naast het Koninkrijk der Nederlanden dingen Italië en Zweden ook mee om twee niet-permanente zetels in de VN-Veiligheidsraad te bemachtigen voor de periode van 2017 en 2018. Dr. Bahia Tahzib-Lie, speciaal gezant van de minister van Buitenlandse Zaken voor VN-aangelegenheden vertelt met passie in een interview waarom Nederland dit graag wil en wat Nederland te bieden heeft. Doelstelling in de Nederlandse campagne is het behalen van minimaal twee derde van de stemmen, dus tenminste 129 landen. De redactie zocht ook contact met de ambassades van Zweden en Italië. Arend Meerburg had een prettig gesprek met Håkan Emsgård, op dat moment ambassadeur van Zweden. Des te opvallend was de stilte aan de kant van de Italiaanse ambassade.
De werking van de VN-Veiligheidsraad is enigszins te destilleren uit het boeiende artikel van Peter van Walsum, die Nederland in 1999 en 2000 in de VN-Veiligheidsraad vertegenwoordigde, aan de hand van de spannende en ingrijpende voorbeelden van Oost-Timor en Kosovo.
Prof. dr. Harmen van der Wilt (UvA) gaat in op die complexe relatie tussen vrede en gerechtigheid en de rol van de VN-Veiligheidsraad in interactie met het Internationaal Strafhof. Ad hoc tribunalen inzake voormalig Joegoslavië en Rwanda zijn ingesteld door de VN-Veiligheidsraad. In het Statuut van Rome staat: ‘Unimaginable atrocities threaten the peace, security and well-being of the world’, maar is een strafproces het enige medicijn? Het beginnen van een strafproces kan vrede bevorderen maar ook het tegenovergestelde bereiken, argumenteert prof. Van der Wilt.
Prof. Niels Blokker (Universiteit van Leiden) ziet sinds 1990 een verschuiving naar meer behoefte aan rechterlijke toetsing van de besluiten van de Veiligheidsraad. Het gaat enerzijds om toetsing van de uitvoering van individuele financiële sancties (smart sanctions) en anderzijds om de vaststelling dat door een Staat het misdrijf agressie is gepleegd en de toetsing in de toekomst van dergelijke Veiligheidsraadbesluiten door het Internationaal Strafhof.
Kortom: in dit nummer van VN Forum een aantal interessante aspecten rond het moeilijke proces van bevordering van vrede.