Foto: Izziël Latour
75 Jaar VN-Vredeshandhaving (1948-2023) &
20 Jaar Internationale Dag van de VN-Vredeshandhaver (2003-2023)
HERDENKING en EERBETOON
“In the Service of Peace – 75 Years of United Nations Peacekeeping”
26 mei 2023, 15:00 – 17:00 uur, Malieveld Den Haag
Goedemiddag,
In 75 jaar zijn 271 VN-burgerpersoneelsleden omgekomen van wie 15 Nederlanders die dienden in de verschillende Vredes Missies van de Verenigde Naties (VN). Dit waren vrouwen en mannen uit vrijwel alle landen van de wereld, die bijdroegen aan het slagen van de missies als VN Vrijwilliger of VN-staf lid. Ik ben zelf zo’n 35 jaar op 15 verschillende standplaatsen bij de VN betrokken geweest, binnen vredesmissies en met organisaties zoals UNIDO, UNDP, UNV en het VN Secretariaat.
VN-burgerpersoneel wordt frequent geconfronteerd met geweld, oorlog en complexe politieke crisis. Zij behoren tot de groep van professionals die het eerste arriveert in crisissituaties en die als laatste weg gaat als het echt niet anders kan. Er vallen doden en gewonden, en de VN is zich ter degen bewust van de gevolgen voor de mentale gezondheid van personeel dat vaak voor langer periodes blootgesteld is aan verhoogde risico’s.
Zelf heb ik over de jaren wel veel meegemaakt; ik heb gediend in landen als Jemen, Soedan, Bangladesh, Pakistan en Iraq. Daarnaast heb ik zo’n 90 landen bezocht voor werk. In 2014, toen ik aan het hoofd stond van het Vrijwilligers Programma van de Verenigde Naties, bezocht ik mijn medewerkers in DRC Congo voor International Volunteer Day (4 December). Er waren toen 3 vrijwilligers die niet naar Goma konden komen, omdat ze het druk hadden in Beni waar ze werkten. Ik mocht met een geplande MINUSCO vlucht mee om ze in Beni te bezoeken en zo in te gaan op hun dagelijks werk. Het bezoek ging goed en we hadden geweldige gesprekken met de medewerkers en met de lokale bevolking over het leven, het conflict en de toekomst van hun kinderen. Ik was trots op mijn mensen en op de geweldige verbinding die zij hadden weten te maken waardoor kinderen weer naar school konden. Een kleine kliniek (door Nederland gefinancierd en ondersteunt door UNFPA) was weer open en mensen konden weer veilig naar hun velden. Er was weer hoop en er was te eten.
Nog dezelfde dag, in de MINUSCO-helikopter terug naar Goma, kregen we het bericht dat de rebellen 30 mensen met machetes hadden vermoord – dat waren waarschijnlijk de mensen met wie wij net gesproken hadden. Onberekenbaar en onvoorspelbare brutaliteit en grof geweld – dat was het en niets anders. Hoewel dit bij mij nogal hard binnenkwam, zat Ik in een helikopter op weg naar de veiligheid. Mijn mensen – mijn vrijwilligers – hebben 6 weken in het kamp in Beni vastgezeten, beschermd door Nepalese en Indiase Peacekeepers, voor ze weer veilig contact konden leggen met de lokale bevolking. Hoewel ik ze ander werk aanbood, wilden ze niet weg – ze gingen door!
Ik wil graag de NVVN en de samenwerkende organisaties bedanken dat op deze belangrijke herdenking er ook ruimte is gemaakt om de rol van het VN-burgerpersoneel te belichten. Zij zijn de on-bezongen helden van de VN en dat is dan soms voor de mensen die best wel heftige dingen meemaken, erg moeilijk.
De VN Secretaris-Generaal, António Guterres, heeft zich sinds het 75-jarige bestaan van de Verenigde Naties sterk gemaakt voor een Nieuwe Agenda voor Vrede, die meer de nadruk legt op preventie, diplomatie en “peace building”. Terwijl de Vredesmissies landen helpen om het moeilijke pad van conflict naar vrede te bewandelen, legt deze agenda de nadruk op het vinden van duurzame oplossingen voor de slachtoffers van oorlog en geweld. Op de 75-ste verjaardag van de VN (in 2020), waren en nog altijd 65 miljoen mensen gevlucht of ontheemd door conflict en geweld.
De operationele tak van de VN – UNHCR, IOM, UNDP, UNICEF, FAO en WHO om er een paar te noemen – werkt met haar lokale partners aan de basis van vrede en veiligheid; kleinschalige dialoog, inheemse organisaties, lokale overheden en heel veel kleine stapjes om vertrouwen te winnen en sociaal kapitaal op te bouwen. Natuurlijk kan werkelijke wederopbouw niet beginnen voordat er niet meer gevochten wordt. Maar conflicten duren vaak lang en het leven gaat door – midden in een conflict worden jonge mensen verliefd, worden kinderen geboren, en moeten kinderen kunnen spelen en onderricht krijgen. Zelfs als de grootte oplossingen uitblijven in landen als Syrië, Yemen of Soedan, dan nog is er werk mogelijk met de lokale bevolking die in het antwoord op direct crisis, het leven en toekomstig herstel mogelijk maken – waterbronnen, mobiele gezondheidscentra, ‘school in een doos’ – er zijn nog meer oplossingen waarover ik u een volgende keer graag verder vertel.
In de laatste 75 jaar hebben de Vredesmissies in veel landen succes gehad – maar de aard van de conflicten is veranderd en dus is het maar de vraag of de lidstaten in de toekomst nog zullen instemmen van nieuwe missies geschoeid op deze leest. Er wordt gewerkt aan ander oplossingen en nieuwe samenwerkingsverbanden die in de toekomst hun waarde zullen moeten bewijzen. Sterke partnerschappen zijn daarin van groot belang.
Dank u wel.
Richard (Dick) Dictus, oud UN Resident Coordinator in Egypte, Director UN Volunteers.