Foto: Izziël Latour
75 Jaar VN-Vredeshandhaving (1948-2023) &
20 Jaar Internationale Dag van de VN-Vredeshandhaver (2003-2023)
HERDENKING en EERBETOON
“In the Service of Peace – 75 Years of United Nations Peacekeeping”
26 mei 2023, 15:00 – 17:00 uur, Malieveld Den Haag
Excellenties, VN-Blauwhelmen, Nabestaanden, gewaardeerde Aanwezigen,
75 jaar geleden waren VN-vredeshandhavers soldaten, nagenoeg allemaal afkomstig uit Europa en altijd man. Tegenwoordig leveren 120 landen – groot en klein, rijk en arm, en uit alle delen van de wereld – menskracht voor VN-Vredesoperaties. Staten waar ooit vredesoperaties plaatsvonden, zoals Bosnië en Herzegovina, Cambodja, Kroatië en El Salvador, sturen nu personeel voor VN-vredesmissies elders in de wereld. Zij laten hiermee zien hoe zij mede dankzij de VN op hebben kunnen staan uit de as van het eigen conflict. Zij geven zo ook uiting aan hun vertrouwen in de doeltreffendheid van VN-operaties.
In 2023 zijn VN-Vredeshandhavers niet langer alleen soldaten. Zij hebben gezelschap gekregen van politiemensen en internationaal civiel personeel. Deskundigen op het gebied van mensenrechten, politiehervorming, verkiezingen, demining, logistiek, humanitaire hulp, kinderbescherming, HIV/AIDS-bestrijding, seksegebonden kwesties en slachtofferhulp.
En steeds meer vredeshandhavers zijn vrouw. Het vorig jaar op 13 mei ingestelde feministische buitenlandsbeleid van de Nederlandse overheid geeft vrouwen die werken en leven in oorlogsgebied extra kracht. Dit Nederlandse beleid benadrukt de in VN Veiligheidsraad Resolutie 1325 en “Women, Peace Security” benoemde inclusieve doelen. Een ander sterk instrument voor het vergroten van gender gelijkheid is de UN Senior Women Talent Pipeline. Deze Pipeline werd persoonlijk opgericht door VN Secretaris-Generaal António Guterres (in 2018). Ik maak zelf deel uit van de Pipeline en zie hoe de VN een robuust beleid voert om meer hooggekwalificeerde vrouwen betekenisvol in te zetten in de top van UN Peacekeeping.
Daar zit ook mijn persoonlijke ervaring, in een reeks aan vredesmissies uitgevoerd onder de “blue flag”. In mijn geval een vlag in verschillende tinten blauw – VN, OVSE, EU, NAVO, en tegenwoordig de Koninklijke Marine. Hierdoor is de Oekraïense Donbass een bekende regio voor mij geworden. Als Deputy Patrol Hub Leader in Donetsk leidde ik er over de periode van drie jaar honderden patrouilles. Ook die ene, die als eerste aankwam op de crash-site van de MH17. Oekraïne ligt sindsdien voor mij om de hoek en ik herken de plaatsnamen op de kaart, de straten, de landschappen, de gezichten van de mensen. Dienen in een land betekent voor mij ook voor altijd met dat land verbonden zijn. Om die reden haalde ik na 24 februari 2022 mijn Oekraïense vrienden naar hier.
Ik denk ook terug aan vier jaar inzet aan de grens bij Zuid-Ossetië. Daar brak in de gruwelijk hete augustusmaand van 2008 een nog heter conflict uit. Mijn stadsgenoot Stan Storimans verloor daarbij het leven. Hij was destijds oorlogsverslaggever voor RTL. Ook mijzelf werd de missie Georgië bijna fataal, toen een inzet in de border zone volledig uit de hand liep. Gebroken werd ik het land uit gevlogen. Het daaropvolgende anderhalve jaar bracht ik door in ziekenhuizen en revalidatieklinieken. Het deed mij anders kijken naar het lot van gewonde veteranen die ik in die klinieken tegen kwam. Hun lot beleefde ik intenser. Het was een periode waarin ik een diepere compassie in mijzelf gewaarwerd. Compassie ook voor de mensen in Georgië en wat hen overkwam. Sindsdien ging er geen jaar voorbij waarin ik niet in Georgië was. Momenteel kom ik er ook om er Georgische (en Oekraïense) veteranen te ondersteunen, samen met VI-Directeur BG Paul Hoefsloot, lid van de NVVN Raad van Advies.
Een aantal van die Georgische veteranen – Peacekeepers in hun eigen land en ook daarbuiten, tijdens VN Vredesmissies in Mali, DRC Congo en voor de NAVO in Afghanistan – kwam ik toen ik zelf in Kabul gelegerd was weer tegen. De dappere Georgische vredessoldaten droegen daar de zorg voor het beveiligen van de toegangspoorten tot de NAVO-basis. Zwaar en gevaarlijk werk voor een schamel salaris. Zo zijn het de veteranen die elkaar in verschillende vredesmissies tegenkomen. Een Internationaal Vredesleger, bondgenoten, partners met elkaar.
Is dat wat Berta von Suttner een eeuw geleden voor ogen had toen ze met Andrew Carnegie op het Haagse Vredespaleis over een Wereldvredeleger sprak? “Die Waffen nieder”, riep de Oostenrijkse pacifiste uit! Maar voor een werkelijk mondiaal vredesleger tekende zij wél. Dat was in 1889, lang voor de oprichting van de Verenigde Naties. Voor haar ideeën over een Internationale Vredesmacht ontving Berta von Suttner uiteindelijk de Nobelprijs voor de Vrede, als eerste vrouw ooit (in 1903).
In de grondwet van Nederland is bevordering van de internationale rechtsorde opgenomen als een van de kerntaken van de Nederlandse krijgsmacht (Artikel 90). Nederland heeft dit denken onder meer te danken aan Hugo de Groot. Een geboren Remonstrant met de overtuiging dat er een hogere macht is, of hoe je deze ook noemt. Hugo de Groot geloofde dat en hij kon mede daarom als eenvoudige Nederlandse intellectueel mensen en vorsten inspireren tot Peacekeeping. Zelf ook remonstrant geloof ik mee met Hugo en wijd ik mijn leven aan de bevordering van vrede en veiligheid en een brede, duurzame welvaart voor iedereen.
Voor ik afsluit breng ik u graag nog een spannende verrassing, een sneak preview die ik vandaag voor het eerst met u mag delen. De afgelopen twee jaar werkte ik aan de voorbereidingen van een televisie special voor de EO. Het programma gaat uitgezonden worden door NPO1 en gaat over Vredesmissies. Dit keer geen Vredesmissie in een land ‘ver van ons bed’, maar op eigen bodem. Omdat ook in Nederland het bewaren van de vrede aandacht nodig heeft in een wereld die momenteel turbulent is en vol abrupte schokken. Dit vraagt veerkracht en weerbaarheid van ons. Houdt u ‘Vredesmissie NL’ daarom in de gaten en stemt u ook hierin weer af op de NVVN!
Tenslotte; wereldwijde ongelijkheid, armoede en instabiliteit zijn de grote uitdagingen waarmee de wereld vandaag wordt geconfronteerd. Het aanpakken van deze problemen vereist een veelzijdige strategie die prioriteit geeft aan samenwerking en wederzijds begrip door duurzame ontwikkeling te bevorderen, toegang tot basisbronnen te waarborgen en een cultuur van vrede te bevorderen. Zo is het – ook met hulp van de Peacekeepers – mogelijk om een meer rechtvaardige, meer stabiele wereld te creëren voor iedereen. Ik wil hierin samen met u vastbesloten zijn om de gedurfde en transformerende stappen te nemen die dringend nodig zijn om de wereld op een duurzaam en veerkrachtig pad te brengen. En terwijl wij aan deze collectieve reis bezig zijn, beloof ik dat ik mijn uiterste geef opdat niemand zal worden achtergelaten, opdat de levens van iedereen diepgaand worden verbeterd en onze wereld ten goede wordt getransformeerd.
Dank u wel.
KLTZ (SD) drs. Caecilia Johanna van Peski