Wereldgezondheidsdag is een dag van bezinning op onze gezondheid. Een dag die ieder jaar in de hele wereld op 7 april gevierd wordt onder auspiciën van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), één van de Gespecialiseerde Organisaties van de Verenigde Naties. Dit jaar zal deze dag zich richten op universele zorgverzekering, dat wil zeggen ervoor zorgen dat iedereen overal toegang heeft tot essentiële en kwalitatief hoogwaardige gezondheidszorg, zonder financiële armlastigheid. Universele gezondheidszorg is een fundamenteel mensenrecht.
Het bereiken van universele gezondheidszorg (Universal Health Care, UHC) is een van de doeleinden die de landen van de wereld zich gesteld hebben toen ze de Duurzame Ontwikkelingsdoelen in 2015 aannamen. Alle 193 lidstaten van de Verenigde Naties hebben zich akkoord verklaart om te proberen universele gezondheidszorg tegen 2030 in te voeren als onderdeel van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (ontwikkelingsdoel 3, taak 8).
Vooruitgang blijven boeken in universele gezondheidszorg vraagt een krachtig en permanent politiek engagement van de WHO lidstaten. Het hele jaar door zal de WHO een beroep op wereldleiders doen om zich te houden aan de beloften die zij gemaakt hebben toen ze de Duurzame Ontwikkelingsdoelen in 2015 aannamen.
Landen die voortgang boeken in het opzetten van universele ziekteverzekering zullen normaliter ook voortgang boeken in het bereiken van andere gezondheids- en ontwikkelingstaken. Een goede gezondheid stelt kinderen in staat onderwijs te volgen en volwassenen om productief te werken, helpt mensen uit armoede te raken en legt de basis voor langdurige economische ontwikkeling.
Universele gezondheidszorg betekent dat alle individuen en gemeenschappen de gezondheidszorg krijgen die ze nodig hebben zonder in financiële nood te raken. Het omvat het hele spectrum van kwaliteitsvolle, essentiële gezondheidszorg, van voorlichting tot preventie, behandeling, rehabilitatie en verpleging.
Gezondheidszorg universeel maken vraagt om over te stappen van het ontwerpen van gezondheidssystemen rond ziektes en instellingen naar gezondheidszorg ontwikkeld rond en voor mensen. Het gaat niet alleen maar over gezondheid. UHC betekent stappen zetten naar gelijkheid, het stellen van ontwikkelingsprioriteiten, sociale insluiting en cohesie. Het levert zorg voor hele bevolkingen zoals publieke gezondheidscampagnes over drinkwater en vaccinaties. Universele gezondheidszorg gaat niet alleen over het verschaffen van een minimum pakket aan medische diensten, maar ook over het realiseren van een progressieve uitbreiding van de dekking van gezondheidsdiensten en betere financiële bescherming als meer middelen ter beschikking komen.
Hoewel tekortkomingen in de data het onmogelijk maken om precieze gegevens te krijgen over het aantal mensen in de wereld met adequate gezondheidszorg, is het duidelijk dat tenminste de helft van de wereldbevolking onvoldoende dekking heeft. Meer dan een miljard mensen hebben last van hoge bloeddruk, meer dan 200 miljoen vrouwen hebben onvoldoende family planning faciliteiten en bijna 200 miljoen kinderen worden niet of niet afdoende gevaccineerd tegen DTP, met nog aanzienlijk meer die andere vaccinaties missen.
Universele gezondheidszorg betekent niet dat alle mogelijke medische en gezondheidsingrepen gratis zijn, want geen enkel land kan deze zorg kosteloos verstrekken op duurzame basis. Voor een gezond zorgsysteem in een land is een robuust financieel systeem nodig. Er zijn daarbij ook grenzen aan wat de ‘consument’ zelf kan betalen. Ongeveer 100 miljoen mensen worden in ‘extreme armoede’ geduwd ( $1.90 per dag of minder), omdat ze voor gezondheidszorg uit eigen zak moeten betalen. Onverwachte ziektes en ongevallen dwingen gezinnen hun spaarcenten te gebruiken, bezittingen te verkopen of geld te lenen, wat toekomstmogelijkheden beperkt voor het gezin, vooral kinderen. Meer dan 800 miljoen mensen, bijna 12 % van de wereldbevolking, geven minstens 10% van hun huishoudbudget uit aan gezondheidszorg voor zichzelf, zieke kinderen of andere familieleden. Zulke ‘rampzalige’ uitgaven zijn een wereldwijd probleem. In welvarender landen in Europa, Latijns Amerika en delen van Azië, die een hoog toegangsniveau tot gezondheidszorg hebben bereikt, geven een groeiend aantal mensen minstens 10% van hun budget uit aan contante uitgaven voor gezondheid.
Het verbeteren van de dekking van gezondheidsdiensten en betere resultaten hangen af van de beschikbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van gezondheidspersoneel om hoogwaardige, op de mens gerichte en geïntegreerde zorg te verschaffen. Investeringen in personeel van de primaire zorg is het hardst nodig en is het meest rendabel in het verbeteren van gelijke toegang tot essentiële zorg. Goed bestuur, transparante inkoop- en toelevering van medicijnen en gezondheidsapparatuur en een goed-functionerend gezondheidsinformatiesysteem zijn kritische elementen.
De Wereldgezondheidsorganisatie en de Wereldbank hebben samen een kader ontwikkeld om voortgang in universele gezondheidszorg te volgen door te meten wat zowel de groei is van het aantal mensen wat toegang heeft tot gezondheidsdiensten als wat het deel van de bevolking is dat een (te) groot deel van hun inkomen aan medische zorg uitgeeft. Voor gedetailleerde informatie zie hun 2017 UHC Global Monitoring Report.
Veel landen maken voortgang in universele gezondheidszorg. Ieder land is daarbij uniek en prioriteit kan gegeven worden aan verschillende gebieden. Volgens een aantal factoren zouden tussen 2000 en 2015 20 % meer mensen op de wereld onder algemene gezondheidszorg zijn komen vallen.
Volgens WHO en de Wereldbank zou vooruitgang sneller mogen. Tegen 1923, het midden van de 15 jarige planperiode is het de bedoeling dat een miljard mensen meer gedekt zijn door essentiële gezondheidsvoorzieningen en dat niet meer dan de helft van het huidige aantal mensen, dat wil zeggen 50 miljoen, door ziektekosten in de armoede worden UHC in ontwikkelingslanden gedreven.
Nederland
Diverse studies en een CBS-meting tonen aan dat Nederland goed scoort op het Duurzame Gezondheidsdoel. Zo staat de Nederlandse gezondheidszorg voor het zevende jaar op rij op nummer één in de internationale vergelijking van de European Health Consumer Index. De International Health Regulations zijn in Nederland volledig geïmplementeerd.
Nederland, tops in Europa
Nederland heeft universal health coverage. De toegankelijkheid van de Nederlandse zorg is goed; iedereen is verplicht verzekerd tegen zorgkosten, de langdurige zorg kent een uitgebreide dekking voor iedereen, het rijksvaccinatieprogramma biedt de mogelijkheid om alle kinderen te vaccineren en ook gemeenten bieden aan al hun inwoners hulp op het gebied van jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning. Daarnaast is het tegengaan van antibioticaresistentie een (inter)nationaal speerpunt van Nederland. Wat betreft de toegang tot zorg zijn er relatief weinig Nederlanders die rapporteren dat hun behoeften aan medische zorg niet vervuld kunnen worden vanwege financiële drempels.
De komende jaren blijft het kabinet onverminderd inzetten op het bevorderen van gezondheid waarbij preventie, gezondheidsbescherming, het verminderen van gezondheidsverschillen en een integrale aanpak centraal staan via het ‘Nationaal Programma Preventie’ met zes speerpunten: roken, overgewicht, overmatig alcoholgebruik, te weinig bewegen, diabetes en depressie.