Gemeenten4GlobalGoals – Samen op weg naar een duurzame toekomst

Eline Vermeer (professional)

SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOAL 11: Maak steden en menselijke nederzettingen inclusief, veilig, veerkrachtig en duurzaam https://www.unric.org/nl/sdg-11

Inleiding

Om ons heen zien we de wereld flink veranderen. Dat globale problemen dichter bij huis komen, is eigenlijk geen wonder: de uitdagingen van een snel veranderende wereld – op gebied van klimaatverandering, massale urbanisatie, instabiliteit en veiligheidsrisico’s, voedsel- en watervoorraad, educatie, sociale en economische instabiliteit – zijn lokaal het sterkst voelbaar, en plaatsen wereldwijd veel verantwoordelijkheid op de schouders van lokale overheden.

Als al deze mondiale vraagstukken lokaal zo’n groot effect hebben, moet ook op dat niveau actie ondernomen worden en naar oplossingen worden gezocht. Dat is natuurlijk nogal een uitdaging voor lokale overheden; de verwijzing naar een druppel op een gloeiende plaat is snel gemaakt. Daar komt nog bij dat duurzaamheidsproblematiek vaak zo complex is dat lokale overheden zoeken naar een kader: hoe kun je deze complexiteit bevatten en tegelijkertijd met elkaar zorgen dat er méér gebeurt dan een druppel op een gloeiende plaat?

Vereniging van Nederlandse Gemeenten bundelt de krachten

De Gemeenten4GlobalGoals campagne van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) richt zich op duurzaamheid op het lokale niveau, vertegenwoordigd in doel 11. Maar onze campagne is breder dan dat doel alleen: we richten ons op gemeenten die duurzaam, weerbaar, veilig en inclusief willen worden én willen bijdragen aan alle 17 de doelen. De kracht van de agenda zit immers in alle doelen samen en in de dwarsverbanden daartussen. De leus van de Gemeenten4GlobalGoals campagne luidt ‘Samen op weg naar een duurzame wereld’ – middels samenwerking kunnen we echt een verschil maken. Daarom is het zo belangrijk dat lokale overheden zich in Nederland én wereldwijd steeds meer inzetten voor het behalen van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (Global Goals), en dat doen in partnerschappen binnen en buiten de nationale grenzen.

Van VN naar het niveau van gemeenten

Wat hebben de Global Goals van de Verenigde Naties te maken met Nederlandse gemeenten? De agenda staat dichter bij lokale overheden dan het lijkt. Via onze wereldwijde koepelvereniging United Cities and Local Governments (UCLG), maar ook met voorzitter van de VNG Jan van Zanen in de nationale Nederlandse delegatie naar het High Level Political Forum in New York, praten Nederlandse gemeenten op VN-niveau mee. Destijds al bij de totstandkoming van de Global Goals (en specifiek doel 11), en nu als het gaat om de voortgang van de implementatie.

In de dagelijkse realiteit is de Global Goals agenda een handige tool voor gemeenten om integraal te werken, omdat het de samenhang tussen verschillende doelen laat zien. Dat is belangrijk, omdat veel duurzaamheidsthema’s niet alleen binnen bijvoorbeeld het fysieke domein vallen, maar ook belangrijke sociale effecten hebben. Door die domeinen en ambtenaren met elkaar in contact te brengen, kunnen gemeenten veel effectiever aan de slag met de duurzaamheidsagenda. Dit is bijvoorbeeld te zien in de gemeente Rheden, waar de doelen zelfs zijn gebruikt als basis voor de herinrichting van de gemeentelijke organisatie om de verbinding tussen domeinen op te zoeken.

Dwarsverbanden tussen de SDG’s in gemeenten

Veel van de doelen sluiten aan bij de taken die gemeenten bij uitstek uitvoeren. Denk aan het terugdringen van ongelijkheid, maatschappelijke integratie, een leefbare en veilige omgeving, duurzame productie en consumptie, en kwalitatief en participatief bestuur. Daarmee sluiten de doelen dus ook aan bij beleidspunten van de VNG Agenda 2019, waarin de VNG voor gemeenten de verbinding en samenhang tussen verschillende thema’s opzoekt. Een kleine greep uit de Agenda 2019: een veilige inclusieve wijk (Goal 11) kan bijvoorbeeld alleen worden gerealiseerd als er een goede lokale basisinfrastructuur is, met de noodzakelijke persoonsgerichte voorzieningen (Goal 3) en een dito woonaanbod voor ouderen en mensen uit GGZ-instellingen. En de matching van − bij voorkeur regulier − werk aan mensen waarvoor gemeenten een re-integratieverantwoordelijkheid hebben (Goal 8), vraagt ook oog voor eventuele laaggeletterdheid, migrantengroepen en jongeren die extra aandacht nodig hebben (Goal 4 en 10).

Nog een kleine greep: in het fysieke domein richt de VNG zich komend jaar samen met gemeenten onder andere op het verder uitwerken van een visie rond duurzame bereikbaarheid van stad en regio (Goal 9). Verder ondersteunt de VNG in partnerschap met het Rijk, IPO en UvW (Goal 17) gemeenten op regionale schaal bij het inzichtelijk maken van hun opgaven voor wateroverlast, hitte en droogte en het bepalen van ambities en maatregelen (Goal 13). De VNG ondersteunt samen met de mede-overheden 15 tot 20 samenwerkingsgebieden bij het ontwikkelen van een aanpak om de vitaliteit van het landelijk gebied te versterken; de maatschappelijke opgaven uit het gebied zijn daarbij leidend (Goal 15 en alle sociale doelen). Ten slotte werkt de VNG een praktijkproef voor gemeenten uit om de Global Goals te vertalen in een afwegingskader voor de omgevingsvisie, ter voorbereiding op de invoering van de Omgevingswet in 2021 (waaraan alle Goals kunnen worden verbonden).

Alle 17 Global Goals bevatten subdoelen die direct of indirect raken aan het dagelijkse werk van Nederlandse gemeenten. We zien dan ook dat gemeenten de doelen steeds vaker expliciet verbinden met hun beleid. Gemeente Oss en Rheden hebben de doelen opgenomen in hun begrotingsprogramma, en deze zelfs aan de hand van de doelen ingedeeld. Gemeenten gebruiken de doelen als toetsings- of afwegingskader voor het maken van beleid. En na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018, hebben maar liefst 25 gemeenten de doelen expliciet als leidraad in hun coalitieakkoorden opgenomen.

Gemeenten4GlobalGoals: een groeiend netwerk

Duurzaam ontwikkelen doen we niet alleen. De Global Goals agenda verbindt overheden, bedrijven, kennisinstellingen, organisaties én burgers die elkaar via de Goals kunnen vinden op het gebied van duurzaamheid. De Gemeenten4GlobalGoals campagne verbindt gemeenten met elkaar en heeft als doel om met zoveel mogelijk Nederlandse gemeenten te werken aan het behalen van de Global Goals. VNG International biedt daartoe informatie, stimuleert uitwisseling tussen gemeenten, organiseert bijeenkomsten, adviseert bij de lokale invulling van de duurzame ontwikkelingsdoelen en deelt ‘best practices’.

Dit doen we met een netwerk van richting de 70 Global Goals gemeenten. Samen met gemeenten híer, en wereldwijd, werken wij aan een duurzame toekomst!

Project Manager bij Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)

Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen, Universiteit van Amsterdam

https://www.linkedin.com/in/eline-vermeer/