Toon Vissers schrijft vandaag over de Dag van de Verdraagzaamheid.
Aangezien oorlog ontstaat in de menselijke geest, is het ook in de menselijke geest dat de verdediging van de vrede moet worden opgebouwd.
Verdraagzaamheid is respect voor de rijke verscheidenheid van wereldculturen, en voor de verschillende manieren waarop mensen het leven ervaren. Verdraagzaamheid wordt gestimuleerd door kennis, openheid, communicatie en vrijheid van denken, geweten en geloof. Tolerantie is harmonie in verscheidenheid. Het is niet alleen een morele plicht, maar tevens een politiek en wettelijk vereiste. Verdraagzaamheid is de deugd die vrede mogelijk maakt en bijdraagt aan de transformatie van een oorlogs- in een vredescultuur.
Tolerantie is geen concessie, gunst of hype. Het is bovenal een actieve houding, aangezet door de erkenning van de universele mensenrechten en fundamentele vrijheden van anderen. Tolerantie dient toegepast te worden door zowel individuen als staten.
Bovenstaande definitie staat in artikel 1 van de ‘Declaration of Principles on Tolerance’ die door UNESCO in 1995 is uitgevaardigd.
UNESCO, de VN Organisatie voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, is opgericht op 16 november 1945, de Internationale Dag van Verdraagzaamheid. in de veronderstelling dat oorlogen vermeden kunnen worden als mensen elkaar beter leren kennen en begrijpen. Verdraagzaamheid is een continu engagement om met elkaar van gedachten te wisselen ondanks tekorten aan begrip en andere hindernissen. Wanneer gewelddadig extremisme boodschappen verspreidt van haat en intolerantie, als mensen lijden onder vervolging, uitsluiting of discriminatie op basis van hun geloof of achtergrond, dan moeten wij een andere boodschap brengen, een open oproep voor verdraagzaamheid. Tolerantie is de steunpilaar van duurzaam wereldburgerschap. Het versnelt innovatie en creativiteit en laat ons zien dat er andere manieren zijn om naar de wereld te kijken. Vrede is meer dan de afwezigheid van oorlog, het is samenleven met onze verschillen van geslacht, ras, taal, godsdienst of cultuur, terwijl we universeel respect promoten voor rechtvaardigheid en mensenrechten, waarop dit samenleven berust. Vrede is niet vanzelfsprekend. Het is een keuze die telkens opnieuw gemaakt moet worden, een alledaagse beslissing zelfs om te gaan voor een oprechte dialoog met individuen en groepen.
Samen met open onrechtvaardigheid en geweld zijn discriminatie en marginalisering veel voorkomende vormen van onverdraagzaamheid. Opvoeding tot verdraagzaamheid moet er op gericht zijn invloeden tegen te gaan die tot angst en uitsluiting van anderen leiden en moet jongeren helpen kwaliteiten te ontwikkelen voor onafhankelijk oordelen, kritisch denken en ethisch leven. De diversiteit van ‘s werelds talrijke religies, talen, culturen en etniciteit is geen excuus voor conflicten, maar, integendeel, een kostbare schat die ons allemaal kan verrijken.
Hoe kan onverdraagzaamheid worden tegengegaan?
- Het bestrijden van onverdraagzaamheid vereist wetgeving.
Elke regering is verantwoordelijk voor het toezien op de naleving van wetgeving over mensenrechten, het uitsluiten en bestraffen van haatmisdaden en discriminatie van minderheden, ongeacht of deze begaan worden door ambtenaren, private organisaties of individuen. De staat moet ook gelijke toegang verzekeren tot gerechtelijke instanties, zodat het recht niet in eigen hand wordt genomen en tot geweld wordt overgegaan om conflicten op te lossen.
- Bestrijding van onverdraagzaamheid vraagt onderwijs.
Wetten zijn noodzakelijk maar niet afdoende om onverdraagzaamheid tegen te gaan Onverdraagzaamheid is vaak gegrond in onwetendheid en angst: angst voor het onbekende, voor de ander, voor andere culturen, landen en religies. Onverdraagzaamheid kan ook nauw verbonden zijn met een overdreven gevoel van eigenwaarde en trots, zowel persoonlijk, nationaal als godsdienstig. Deze ideeën worden op jonge leeftijd bijgebracht. Daarom moet er meer nadruk worden gelegd op eerdere en betere vorming. Grotere inspanningen moeten worden gemaakt om kinderen op te voeden over verdraagzaamheid, mensenrechten en andere levenswijzen. Kinderen dienen thuis en op school aangemoedigd te worden om ruimdenkend en leergierig te zijn. Opvoeding is een levenslange ervaring en begint en eindigt niet op school. Inspanningen om verdraagzaamheid door vorming gestalte te geven, zullen niet slagen, tenzij ze alle leeftijdsgroepen bestrijken en overal plaats vinden: thuis, op school, op het werk, bij wetshandhaving en rechtenopleidingen, en niet op de minste plaats in de media en bij amusement.
- Bestrijding van onverdraagzaamheid vereist toegang tot informatie.
Onverdraagzaamheid is op zijn gevaarlijkst wanneer het wordt uitgebuit voor politieke en territoriale ambities van een individu of groep. Haatzaaiers beginnen vaak met de verdraagzaamheidsgrens van het publiek vast te stellen. Daarna formuleren ze misleidende beweringen, misbruiken ze statistieken en manipuleren ze de openbare mening met verkeerde informatie en vooroordelen. De meest effectieve manier om de invloed van haatzaaiers in te dammen is om beleid te ontwikkelen dat persvrijheid en pluralisme schept en bevordert, om het publiek onderscheid te helpen maken tussen feiten en meningen.
- Bestrijding van onverdraagzaamheid vereist individuele gewaarwording.
Onverdraagzaamheid in een samenleving is het totaal aan onverdraagzaamheid van haar individuele leden. Dweperij, stereotypering, stigmatisering, beledigingen en racistische grappen zijn voorbeelden van individuele uitingen van onverdraagzaamheid, waaraan sommige mensen dagelijks onderworpen zijn. Onverdraagzaamheid schept verdere onverdraagzaamheid. Het laat slachtoffers achter op zoek naar wraak. Om onverdraagzaamheid tegen te gaan moeten individuen zich gewaar worden van de relatie tussen hun gedrag en de vicieuze cirkel van wantrouwen en geweld in de samenleving. Ieder van ons zou moeten beginnen zich af te vragen: Ben ik een verdraagzaam persoon? Stereotypeer ik mensen? Wijs ik degenen af die anders zijn dan ik? Maak ik hen verantwoordelijk voor mijn problemen?
- Bestrijding van onverdraagzaamheid vergt lokale oplossingen.
Veel mensen weten dat de problemen van morgen in toenemende mate mondiaal zullen zijn, maar weinigen geven zich er rekenschap van dat oplossingen voor globale problemen voornamelijk lokaal, zelfs persoonlijk, gevonden moeten worden. Wanneer we geconfronteerd worden met een escalatie van onverdraagzaamheid rondom ons heen, dienen we niet af te wachten hoe regering of instanties daar op reageren. We zijn allemaal een deel van de oplossing. We moeten ons niet machteloos voelen want in feite bezitten we een enorm vermogen om macht uit te oefenen. Geweldloze actie is een manier om die macht te gebruiken. De middelen van geweldloze actie bestaan onder meer uit het opzetten van een groep om een probleem op te lossen, uit het organiseren van een basis netwerk, het demonstreren van solidariteit met slachtoffers van onverdraagzaamheid en hatelijke propaganda in diskrediet brengen, allemaal manieren die beschikbaar zijn voor eenieder die een eind wil maken aan onverdraagzaamheid, geweld en haat.
De Verenigde Naties bevorderen verdraagzaamheid als een zaak van fundamentele identiteit. Zij is gebonden verdraagzaamheid te versterken door wederzijds begrip te kweken tussen culturen en mensen. Het zit in de kern van haar Handvest en van de Universele verklaring van de Rechten van de Mens.
Na het bovengenoemde initiatief van de UNESCO Verklaring heeft de Algemene Vergadering in 1996 16 november als de Dag van de Verdraagzaamheid uitgeroepen.
De V.N. heeft recentelijk een nieuwe campagne gelanceerd om verdraagzaamheid, respect en waardigheid in de wereld te promoten onder de name ‘Together’ (Samen). De campagne is bedoeld als een concrete reactie op de vreemdelingenhaat waarmee zoveel vluchtelingen en migranten geconfronteerd worden en beoogt de voordelen van diversiteit en migratie naar voren te halen.
Geconstateerd is dat verdraagzaamheid in Nederland de laatste decennia is afgenomen. We zouden er goed aan doen onze goede vroegere reputatie van openheid, verdraagzaamheid en gastvrijheid in ere te herstellen.
In een deugdenonderzoek van de Universiteit van Groningen werd grote overeenstemming geconstateerd tussen ouders, leerkrachten, kerkelijke leiders en gemeenteraadsleden over de belangrijkste hedendaagse deugden. Naast de meer traditionele deugden zijn er de eigentijdse deugden van respect, betrouwbaarheid, zorgzaamheid en openheid. De grootste overeenstemming tussen de diverse groepen deelnemers bestond over het belang van de deugd respect. Respect op zichzelf geldt niet alleen als belangrijk, het wordt ook samen met openheid gezien als de beste mogelijkheid om de relatie tussen de verschillende bevolkingsgroepen te verbeteren. Een veelbelovende constatering!